Anahtar Kelimeler
depresyon
hayvansal protein
sürdürülebilirlik
stres
Nasıl Atıf Yapılır
Özet
Bu araştırmada sürdürülebilir beslenme kapsamında, bitkisel ve hayvansal protein tüketiminin depresyon, anksiyete, stres düzeyleri üzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Kesitsel türdeki araştırma 225 üniversite öğrencisi ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara sosyodemografik bilgilerin yer aldığı “Veri Toplama Formu”, “Depresyon-Anksiyete-Stres Ölçeği Kısa Formu”, “Sürdürülebilir ve Sağlıklı Beslenme Davranışları Ölçeği”, “Besin Tüketim Sıklığı” ve “24 Saatlik Geriye Dönük Besin Tüketim Kaydı” formları uygulanmıştır. Araştırmada, ileri depresyon düzeyine sahip bireylerin normal depresyon düzeyine sahip olan bireylere kıyasla sürdürülebilir ve sağlıklı beslenme davranışları ölçeğinin sağlıklı ve dengeli beslenme alt boyutunda, çok ileri düzey depresyon grubuna sahip olan bireylerin de depresyon düzeyi normal olan bireylere kıyasla kalite işaretleri (yöresel ve organik) ve hayvan sağlığı alt boyutlarında daha düşük puana sahip olduğu saptanmıştır (p<0.05). Ayrıca, ileri düzeyde strese sahip olan bireylerin hafif stresli ve normal bireylere kıyasla yerel gıda alt boyutu puanlarının daha düşük olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Süt grubu tüketiminin depresyon, anksiyete ve stres üzerinde önemli bir etkisinin olmadığı bulunurken (p>0.05), her gün balık tüketimi olanların daha seyrek balık tüketimi olanlara ve/veya hiç balık tüketmeyenlere kıyasla depresyon, anksiyete ve stres puanlarının daha düşük olduğu bulunmuştur (p<0.05). Bitkisel protein kaynaklarından nohutu ayda bir kez tüketenlerin, haftada 4-6 kez tüketenlere kıyasla daha yüksek depresyon puanına sahip olduğu saptanmıştır (p<0.05). Sonuç olarak, ileri depresyon ve stres düzeyine sahip bireylerin normal bireylere kıyasla çeşitli sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışı alt boyutlarında bilgi düzeylerinin daha düşük olduğu belirlenmiştir. Depresyon, anksiyete ve stresin azaltılmasında hayvansal kaynaklı proteinler içerisinde balığın, bitkisel kaynaklı proteinler içerisinde ise nohutun depresyonun azaltılmasında etkili olduğu saptanmıştır. Hem depresyonun önlenmesi hem de sürdürülebilir beslenmenin önemi göz önüne alındığında, balık ve kurubaklagillerin yeterli tüketiminin teşvik edilmesi önerilmektedir.
Referanslar
World Health Organization. (2017). Depression and other common mental disorders: global health estimates. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/254610/WHO-MSD-MER-2017.2-eng.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Olfson, M., Druss, B. G., & Marcus, S. C. (2015). Trends in mental health care among children and adolescents. The New England Journal of Medicine, 372(21), 2029–2038. https://doi.org/10.1056/NEJMsa1413512
Whiteford, H. A., Ferrari, A. J., Degenhardt, L., Feigin, V., & Vos, T. (2015). The global burden of mental, neurological and substance use disorders: an analysis from the Global Burden of Disease Study 2010. PLoS ONE, 10(2), e0116820. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0116820
Beyhan, Y., & Taş, V. (2019). Mental Sağlık ve Beslenme. Zeugma Health Res, 1(1), 31-36. https://sbf.hku.edu.tr/wp-content/uploads/2020/01/Mental-Sa%C4%9Fl%C4%B1k-ve-Beslenme.pdf
Smith, K. J., Sanderson, K., McNaughton, S. A., Gall, S. L., Dwyer, T., & Venn, A. J. (2014). Longitudinal associations between fish consumption and depression in young adults. American Journal of Epidemiology, 179(10), 1228-1235. https://doi.org/10.1093/aje/kwu050
Ertal, E. (2021). Covıd-19 salgınında hastanelerde çalışan sağlık personelinin tükenmişlik düzeyi ile beslenme ve uyku alışkanlıkları arasındaki ilişki (Tez No. 669287) [Yüksek lisans tezi, Biruni Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi. http://openaccess.biruni.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12445/1566
Aucoin, M., LaChance, L., Naidoo, U., Remy, D., Shekdar, T., Sayar, N., Cardozo, V., Rawana, T., Chan, I., & Cooley, K. (2021). Diet and Anxiety: A Scoping Review. Nutrients, 13(12), 4418. https://doi.org/10.3390/nu13124418
Anjom-Shoae, J., Sadeghi, O., Keshteli, A.H., Afshar, H., Esmaillzadeh, A. & Adibi, P. (2020). Legume and nut consumption in relation to depression, anxiety and psychological distress in Iranian adults. Eur J Nutr, 59, 3635–3645. https://doi.org/10.1007/s00394-020-02197-1
Siassi, F., Guilani, B., Azadbakht, L., & Darooghegi Mofrad, M. (2021). The Association of Legume Consumption and Psychological Health among Women: A Cross-Sectional Study. Journal of Nutrition and Food Security, 6(2), 107-115. https://doi.org/10.18502/jnfs.v6i2.6061
Attia, J., Lai, J.S., Hiles, S., Bisquera, A., Hure, A.J. & McEvoy. M. (2014). A systematic review and meta-analysis of dietary patterns and depression in community- welling adults. Am J Clin Nutr, 99:181–97. http://doi.org/10.3945/ajcn.113.069880.
Li, Y., Zhang, C., Li, S., & Zhang, D. (2020). Association between dietary protein intake and the risk of depressive symptoms in adults. British Journal of Nutrition, 123, 1290-1301. https://doi.org/10.1017/S0007114520000562
Li, S., Xu, H., Song, X., Li, Z., & Zhang, D. (2018). Exploration of the association between dietary fiber intake and depressive symptoms in adults. Nutrition 54, 48–53. https://doi.org/10.1016/j.nut.2018.03.009
Jacka, F. N., Maes, M., Pasco, J. A., Williams, L. J., & Berk, M. (2012). Nutrient intakes and the common mental disorders in women. Journal of Affective Disorders, 141(1), 79–85. https://doi.org/10.1016/j.jad.2012.02.018
Arroyo, C., Wolfe, A. R., Tedders, S. H., Li, Y., Dai, Q. & Zhang, J. (2011). Dietary protein and protein-rich food in relation to severely depressed mood: A 10 year follow-up of a national cohort. Progress in Neuro-Psychopharmacology & Biological Psychiatry 35, 232–238. http://doi.org/10.1016/j.pnpbp.2010.11.011
Akbulut, G. (2016). Tıbbi Beslenme Tedavisinde Güncel Uygulamalar V. (2. Bs.) Ankara Nobel Tıp Kitabevleri.
Marx, W., Moseley, G., Berk, M., & Jacka, F. (2017). Nutritional psychiatry: the present state of the evidence. The Proceedings of the Nutrition Society, 76(4), 427–436. https://doi.org/10.1017/S0029665117002026
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (5th ed.). American Psychiatric Association.
Ouwens, M. A., van Strien, T., & van Leeuwe, J. F. (2009). Possible pathways between depression, emotional and external eating. A structural equation model. Appetite, 53(2), 245–248. https://doi.org/10.1016/j.appet.2009.06.001
Akgöz, H. F., & Yeşilkaya, B. (2021). The relationship between psychiatric disorders and nutrition. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 8(4), 330-336. https://doi.org/10.52880/sagakaderg.849741
Stonerock, G. L., Hoffman, B. M., Smith, P. J., & Blumenthal, J. A. (2015). Exercise as Treatment for Anxiety: Systematic Review and Analysis. Annals of behavioral medicine: a publication of the Society of Behavioral Medicine, 49(4), 542–556. https://doi.org/10.1007/s12160-014-9685-9
Özenoğlu, A. (2018). Duygu Durumu, Besin ve Beslenme İlişkisi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 357-365. https://doi.org/10.31067/0.2018.56
Martínez-Rodríguez, A., Rubio-Arias, J. Á., Ramos-Campo, D. J., Reche-García, C., Leyva-Vela, B., & Nadal-Nicolás, Y. (2020). Psychological and sleep effects of tryptophan and magnesium-enriched mediterranean diet in women with fibromyalgia. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(7), 2227. https://doi.org/10.3390/ijerph17072227
Nucci, D., Fatigoni, C., Amerio, A., Odone, A., & Gianfredi, V. (2020). Red and processed meat consumption and risk of depression: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(18), 6686. https://doi.org/10.3390/ijerph17186686
Daliri EB-M, Oh DH, & Lee BH. Bioactive Peptides. Foods. 2017; 6(5):32. https://doi.org/10.3390/foods6050032
Erdoğmuş, T. N., & Aras, D. (2021). Uyku Öncesi Protein Aliminin Kas Protein Sentezi, Kütlesi ve Kuvveti Üzerine Akut ve Kronik Etkileri. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19 (3), 30-50. https://doi.org/10.33689/spormetre.914142
Medawar, E., Huhn, S., Villringer, A., & Witte, A. V. (2019). The effects of plant-based diets on the body and the brain: a systematic review. Translational Psychiatry, 9(1), 1-17. https://doi.org/10.1038/s41398-019-0552-0
Daneshzad, E., Keshavarz, S., Qorbani, M., Larijani, B., Bellissimo, N., & Azadbakht, L. (2020). Association of dietary acid load and plant-based diet index with sleep, stress, anxiety and depression in diabetic women. British Journal of Nutrition, 123(8), 901-912. https://doi.org/10.1017/S0007114519003179
Sheikhi, A., Siassi, F., Djazayery, A., Guilani, B., & Azadbakht, L. (2023). Plant and animal protein intake and its association with depression, anxiety, and stress among Iranian women. BMC Public Health, 23(1), 161. https://doi.org/10.1186/s12889-023-15100-4
Keck, M. M., Vivier, H., Cassisi, J. E., Dvorak, R. D., Dunn, M. E., Neer, S. M., & Ross, E. J. (2020). Examining the role of anxiety and depression in dietary choices among college students. Nutrients, 12(7), 2061. https://doi.org/10.3390/nu12072061
Askari, M., Daneshzad, E., Darooghegi Mofrad, M., Bellissimo, N., Suitor, K., & Azadbakht, L. (2022). Vegetarian diet and the risk of depression, anxiety, and stress symptoms: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 62(1), 261-271. https://doi.org/10.1080/10408398.2020.1814991
Galanakis, C. M. (ed.), (2019). Sustainable Meat Production and Processing. Academic Press, The UK, 259 p.
Poore, J. & Nemecek, T. (2018). Reducing food’s environmental impacts through producers and consumers. Science, 360(6392): 987–992. https://doi.org/10.1126/science.aaq0216
Clark, B., Stewart, G. B., Panzone, L. A., Kyriazakis, I., & Frewer, L. J. (2017). Citizens, consumers and farm animal welfare: A metaanalysis of willingness-to-pay studies. Food Policy, 68: 112–127. https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2017.01.006
Polat, H., & Tuncel, N. Y. (2021). Sürdürülebilir Et Üretimi. Gıda, 46(1), 134-151. https://doi.org/10.15237/gida.GD20127
Hoekstra, A. Y. (2008). Water neutral: reducing and offsetting the impacts of water footprints, Value of Water Research Report Series No. 28. Delft: UNESCO-IHE Institute for Water Education. https://www.waterfootprint.org/resources/Report28-WaterNeutral.pdf
Yılmaz, Ö., Boz, H., & Arslan, A. (2017). Depresyon Anksiyete Stres Ölçeğinin (DASS 21) Türkçe Kısa Formunun Geçerlilik-Güvenilirlik Çalışması. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 78-91. https://dergipark.org.tr/en/pub/fesa/issue/30912/323190
Pekcan, G. (2008). Beslenme durumunun saptanması. A, Baysal (Ed.), Diyet El Kitabı (13. Baskı, s. 67-142) içinde. Hatiboğlu Yayıncılık.
Köksal, E., Bilici, S., Çitar Daziroğlu, M. E., & Erdoğan Gövez, N. (2022). Validity and Reliability of the Turkish Version of the Sustainable and Healthy Eating Behaviors Scale. The British Journal of Nutrition, 1–20. https://doi.org/10.1017/S0007114522002525
Miyake, Y., Tanaka, K., Okubo, H., Sasaki, S., Furukawa, S., & Arakawa, M. (2016). Milk intake during pregnancy is inversely associated with the risk of postpartum depressive symptoms in Japan: the Kyushu Okinawa Maternal and Child Health Study. Nutrition Research, 36(9), 907-913. https://doi.org/10.1016/j.nutres.2016.06.001
Hockey, M., McGuinness, A. J., Marx, W., Rocks, T., Jacka, F. N., & Ruusunen, A. (2020). Is dairy consumption associated with depressive symptoms or disorders in adults? A systematic review of observational studies. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 60(21), 3653-3668. https://doi.org/10.1080/10408398.2019.1703641
Li F, Liu X, & Zhang D. (2016). Fish consumption and risk of depression: a meta-analysis. J Epidemiol Community Health, 70, 299-304. https://doi.org/10.1136/jech-2015-206278
Nucci, D., Fatigoni, C., Amerio, A., Odone, A., & Gianfredi, V. (2020). Red and processed meat consumption and risk of depression: A systematic review and meta-analysis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(18), 6686. https://doi.org/10.3390/ijerph17186686
Zhang, Y., Yang, Y., Xie, M. S., Ding, X., Li, H., Liu, Z. C., & Peng, S. F. (2017). Is meat consumption associated with depression? A meta-analysis of observational studies. BMC Psychiatry, 17(1), 409. https://doi.org/10.1186/s12888-017-1540-7
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2024 Toros Üniversitesi Gıda, Beslenme ve Gastronomi Dergisi